Είναι Τετάρτη πρωί, λίγο μετά τις 9 και στο μεγάλο χώρο στάθμευσης του εστιατορίου «Διόνυσος» κάτω από την Ακρόπολη –παρότι Οκτώβριος – επικρατεί πανδαιμόνιο. Περισσότερα από 20 πούλμαν και περίπου 40 ταξί αδειάζουν στο σημείο τούς εκατοντάδες τουρίστες που έχουν μόλις καταφθάσει στην Αθήνα με κάποιο κρουαζιερόπλοιο. «Κι όμως η μέρα είναι “αργή”», λέει στην «Κ» μία ξεναγός που μας βλέπει εντυπωσιασμένους από την εικόνα. «Σήμερα έχουν έρθει μόλις 4 κρουαζιερόπλοια, άλλες μέρες να δεις τι γίνεται», λέει υψώνοντας ένα πλακάτ με τον αριθμό «32» για να την εντοπίσει το γκρουπ της.
Παρά την ταλαιπωρίατης μετάβασης από τον Πειραιά στο κέντρο σε ώρα αιχμής, οι τουρίστες ξεχύνονται με ενθουσιασμό στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Οι περισσότεροι έχουν στη διάθεσή τους λίγες ώρες μόνο για να επισκεφθούν τα αξιοθέατα, να κάνουν τα ψώνια τους, ίσως και να τσιμπήσουν κάτι πριν από την επιστροφή στο πλοίο για την αναχώρηση.
Βρισκόμαστε στην περιοχή ερευνώντας καταγγελίες σχετικά με τη δράση κυκλωμάτων που διοχετεύουν τουρίστες σε δικά «τους» μαγαζιά έναντι προμήθειας. Δεν φανταζόμασταν όμως πόσο απροκάλυπτα συμβαίνουν όλα.
Τις κρίσιμες ώρες μεταξύ 8 και 11 το πρωί, την ώρα που οι δρόμοι στενάζουν από την κίνηση των τουριστικών λεωφορείων, πούλμαν σταθμεύουν έξω από συγκεκριμένα καταστήματα όπου «αδειάζουν» τον κόσμο για να κάνει τις αγορές του.
Παρατηρούμε ένα ζευγάρι Αμερικανών –φέρουν στην τσάντα τους το εθνόσημο– που χαζεύουν τα μαγνητάκια έξω από το παρακείμενο μαγαζάκι με τα τουριστικά. «Οχι εδώ, όχι εδώ», τους φωνάζει ο οδηγός ταξί που τους μετέφερε στα Αγγλικά. «Θα σας πω πού να πάτε, πολύ καλές τιμές», συμπληρώνει.
Ο Σπύρος Χειμώνας, ιδιοκτήτης τουριστικού καταστήματος στην Ακρόπολη, θα μας πει λίγο αργότερα ότι όποιος τουρίστας… ξεστρατίζει και κατά λάθος μπαίνει σε μη «μιλημένο» μαγαζί, βγαίνει ξανά έξω σχεδόν με το ζόρι.
«Ούτε στο Ελ Πάσο δεν συνέβαιναν αυτά που συμβαίνουν εδώ».
Αφανισμός και δυσφήμιση
«Είναι ένας άγραφος νόμος της αγοράς», λέει ο πρόεδρος της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας για τις κατευθυνόμενες πωλήσεις.
Σε αυτό το φαινόμενο, των κατευθυνόμενων αγορών –μεταξύ άλλων– οφείλεται και η αναντιστοιχία μεταξύ αριθμού τουριστών και τζίρου την οποία διαπιστώνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας και πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά κ. Βασίλης Κορκίδης. «Το 2014 είχαμε εντυπωσιακή αύξηση τουριστών. Μαζί με την κρουαζιέρα, οι επισκέπτες έως το τέλος του χρόνου υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσουν τα 20,5 εκατ. Πρόκειται για διπλασιασμό από την περίοδο ‘07-’08. Το περίεργο όμως είναι – και αυτό που θα πρέπει να ερευνήσουμε – ότι 13 δισ. είχαμε τότε από τον τουρισμό 13,5 δισ. θα έχουμε και φέτος. Το εμπόριο και άλλοι κλάδοι υπηρεσιών δεν αποκομίσαμε τίποτα σε επισκεψιμότητα τουριστών». Χαρακτηριστικό είναι ότι από τα 88 ευρώ που ήταν η μέση ημερήσια κατανάλωση των τουριστών είτε σε εμπορικά καταστήματα είτε σε εστιατόρια το ‘09-’10, έχουμε πέσει στα 37 ευρώ.
Δεν είναι η κρίση. «Ένας λόγος είναι η κατευθυνόμενη κατανάλωση που κάνει τον καταναλωτή αιχμάλωτο ή τον εκμεταλλεύεται λόγω του περιορισμένου χρονικού διαστήματος που παραμένει, όπως είναι ο επιβάτης της κρουαζιέρας. Κατευθύνουν τους τουρίστες σε συγκεκριμένα καταστήματα και ίσως και σε κάποια εστιατόρια αποκομίζοντας προμήθεια. Είναι ένας άγραφος νόμος της αγοράς», λέει ο κ. Κορκίδης.
Πράγματι, οι τουρίστες σε πολλά από αυτά τα γκρουπ μοιάζουν να μην έχουν τη δυνατότητα βόλτας ή έρευνας αγοράς. Τα καταστήματα που τους υποδεικνύονται είναι γνωστά στην αγορά ως «γκρουπάδικα».
«Σαν αρνάκια τους πάνε και τους φέρνουν, εμείς δεν τους βλέπουμε ποτέ» λέει στην «Κ» ο Αλέξανδρος Ντέμπιτς, ιδιοκτήτης καταστήματος στην οδό Ροβέρτου Γκάλι. «Τους βάζουν σε μαγαζιά που έχουν πανάκριβες τιμές, λόγω της προμήθειας που έχει και η ξεναγός και ο οδηγός. Και οι ταξιτζήδες έχουν δικά τους μαγαζιά. Τους πάνε εκεί και έχουν το ποσοστό τους. Οι περισσότεροι έτσι δουλεύουν».
«Σαν αρνάκια τους πάνε και τους φέρνουν, εμείς δεν τους βλέπουμε ποτέ» λέει στην «Κ» ο ιδιοκτήτης καταστήματος τουριστικών ειδών Αλέξανδρος Ντέμπιτς.
Η κρίση αλλά και η πρακτική του κατευθυνόμενου εμπορίου έχει οδηγήσει πολλά μικρά καταστήματα στις τουριστικές περιοχές να κλείσουν. «Αντιμετωπίζουμε το φάσμα του αφανισμού» λέει στην «Κ» ο κ. Αντώνης Καρδασιλάρης, που διατηρεί κατάστημα με τουριστικά είδη στην Ακρόπολη από το 2000. «Η κρίση μάς έχει πλήξει, αλλά το γεγονός ότι κάποιοι απομονώνουν τους τουρίστες έχει σαν αποτέλεσμα να μην κυκλοφορεί άνθρωπος στην αγορά». Και ο ίδιος επισημαίνει ότι το τελευταίο διάστημα το φαινόμενο έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. «Αυτό που κάποτε ήταν φιλοδώρημα σε αυτούς που τους έφερναν πελάτες, σήμερα μεταφράζεται στο 30-40% του τζίρου σαν μίζα».
«Φοροδιαφυγή δεν είναι μόνο η μη έκδοση απόδειξης. Οι άγραφες προμήθειες είναι αφορολόγητες και είναι εις βάρος και της επιχείρησης που τη δίνει και του κράτους που δεν εισπράττει» συμπληρώνει ο Κορκίδης.
